“श्रद्धा और सबुरी – सबुरीका फल हमेशा मिठाहि होता है”.

म्युचुअलफंडाबद्दल थोडक्यात सांगायचे झाले तर असे म्हणता येईल कि अनेक लोकांना शेअर बाजारात गुंतवणूक करावीशी वाटते. त्यांचे कडे पैसे हि असतात मात्र त्यांना शेअर बाजाराचे ज्ञान पुरेश्या प्रमाणात नसते अशांसाठी म्युचुअल फंड हे गुंतवणुकीचे उत्तम माध्यम आहे. शेअर बाजारात स्वतः गुंतवणूक करण्यासाठी टेक्निकल्स अॅनेलिसीस व  फंडामेंटल अॅनेलिसीस करता येणे गरजेचे असते, त्याच प्रमाणे केव्हा व कोणत्या कंपनीचे शेअर्स खरेदी करावेत व ते केव्हा विकावेत यासाठी नियमित अभ्यासाची गरज असते, यामुळे सर्वसामान्य माणसाला यासाठी वेळ देणे शक्य होत नाही त्यांच्यासाठी, शेअरबाजाराचा दिर्घकालीन फायदा मिळवण्यासाठी म्युचुअल फंड हे गुंतवणुकीचे सर्वोत्तम माध्यम आहे. कारण तज्ञ फंड व्यवस्थापक हे म्युचुअल फंडातील गुंतवणुकीचे व्यवस्थापन करत असतात. या व्यतिरिक्त आपण शेअर बाजारात व्यवहार करत असताना जो खर्च येतो त्यापेक्षा कमी खर्च म्युचुअल फंडात येत असतो.

आपल्या देशात प्रथमत: भारत सरकारचे सहभागाने युनिटट्रस्ट ऑफ इंडियाचा असेट मॅनेजमेंट कंपनीची स्थापना सन १९६४ मध्ये करण्यात आली. आपल्या पैकी बरेच जणांनी युनिट ६४ बाबत ऐकले असेलच. हीच भारतातील पहिली म्युचुअल फंड कंपनी. १९८६ मध्ये सार्वजनिक बँकांना म्युचुअल फंड स्थापन करण्याची परवानगी देण्यात आली.१९९३ पासून खाजगी म्युचुअल फंडांना परवानगी मिळाली. सध्या आपल्या देशात ४३ म्युचुअल फंड कंपन्या कार्यरत आहेत.

पहिली गोष्ट म्हणजे तुम्ही म्युचुअल फंडात गुंतवणूक करता तेव्हा एकटे नसता.जेव्हा तुम्ही म्युचुअल फंडाच्या कोणत्याही योजनेत गुंतवणूक करता तेव्हा तुमच्या सारखी अनेकजण त्या योजनेत गुंतवणूक करत असतात यामुळे एक मोठी रक्कम (शेकडो करोड रुपये) त्यायोजनेत जमा होत असतात.यामुळे फंडमॅनेजरला अनेकविविध क्षेत्रातील कंपन्यांचे शेअर्स विकत घेता येतात. यामुळेच दीर्घ मुदतीत म्युचुअल फंडातून गुंतवणूकदारांना उत्तम परतावा मिळालेला आहे.

तुम्ही म्युचुअल फंडात गुंतवणूक केली कि तुमच्या सारख्या ध्येय असणाऱ्या गुंतवणूकदारांचे पैशा सोबत तुमचे पैसे एकत्र केले जातात. तुम्ही केलेल्या गुंतवणुकीच्या बदल्यात तुम्हाला युनिट्स अदा केली जातात. (तुम्ही केलेली गुंतवणूक रुपये / त्या दिवशीचे गुंतवणूक मूल्य म्हणजेच NAV = तुम्हाला अदा केलेली युनिट्स) मग हे पैसे म्युचुअल फंड कंपनीचा फंड मॅनेजर शेअर्स, डिबेंचर्स ते मनीमार्केट पर्यंतच्या वेगवेगळ्या सिक्युरिटीज मध्ये गुंतवतात. त्याला कॅार्पस किंवा असेटस अंडर मॅनेजमेंट या नावानेही ओळखले जाते. रोजच्या रोज सायंकाळी गुंतवणुकीचे मुल्यांकन केले जाते आणि प्रत्येक युनिटचे मूल्य (NAV) जाहीर केले जाते. म्युचुअल फंडाची संपूर्ण माहिती AMFI च्या वेबसाइटवर उपलब्ध आहे.

Units = म्युचुअल फंडात गुंतवणूक केल्यावर मिळणारा तुमच्या वाट्याचा भाग  (शेअर ), गुंतवणुकदार या युनिट्सचा मालक असतो.

NAV = Net Asset value  म्हणजे एका युनिटचे रोजच्या रोज बदलले जाणारे मूल्य.

Value = गुंतवणुकीचे मूल्य = Number of Units X NAV

शेअर बाजार वर गेला कि NAV वाढते व आपल्या गुंतवणुकीचे मुल्यांकन सुद्धा वाढते, या उलट जर शेअर बाजाराखाली आला तर NAV कमी होते व आपल्या गुंतवणुकीचे मूल्यांकन सुद्धा कमी होते. हि अशी मूल्य वृद्धी किंवा मूल्य घट शेअर बाजाराच्या काळाप्रमाणे नियमित पणे होतच असते, मात्र दीर्घ मुदतीत शेअर बाजारात वृद्धी हि होतेच व त्यामुळेच दीर्घ मुदतीत गुंतवणूकदाराला फायदाच होत असतो. म्हणून रोजच्या रोज आपल्या गुंतवणुकीचे मूल्य पाहत बसू नये तर वर्ष सहामहिन्यातून कधी तरी एकदाच पहावे. म्युचुअलफंडात गुंतवणूक केल्यावर संयमाची आवश्यकता असते. यासाठी श्री साईबाबांचे एक वचन श्रद्धा और सबुरी हे कायम लक्षात ठेवावे. जर का तुम्ही म्युचुअल फंडात गुंतवणूक दीर्घ कालावधीसाठी केली तर प्रत्येकालाच येथे पैसे मिळतात, नशीब वैगरे काही लागत नाही. म्युचुअल फंडात गुंतवणूक करताना ती किमान ५ वर्षांसाठी करावी व शक्य असेल व पैशांची अगदी गरज नसेल तर ती गुंतवणूक जास्तीत जास्त काळ ठेवावी. म्युचुअल फंडात नियमित दर महिना SIP च्या माध्यमातून गुंतवणूक करत राहणे हा सर्वोत्तम पर्याय आहे.तेजी मंदी हा शेअर बाजारचा अविभाज्य भागच आहे मात्र दीर्घ मुदतीत तोवरच जात असतो. एक लक्ष्यात ठेवा कि सेन्सेक्स १९७९ साली १०० अंकांनी सुरु झाला तो दिनांक 20 जुलै २०१८ रोजी ३६४९६ च्या पेक्ष्या जास्त झाला होता. गेल्या ३८ वर्ष्यात सेन्सेक्सने वार्षिक १७% चक्रवाढ दराने परतावा दिलेला आहे. मात्र एक गोष्ट लक्षात ठेवली पाहीजे कि जरी सेन्सेक्सचा प्रवास १०० ते ३७५०० असा झालेला असला तरी तो सतत वर गेलेला नाही.या कालखंडात बाजाराने अनेक मोठे चढ उतार पाहिलेले आहेत.तसे पहिले तर बाजार रोजच वर खाली होतच असतो त्यामुळे तुम्ही केलेल्या गुंतवणुकीचे मुल्यसुद्धा रोजच कमी जास्त होत असते. सेन्सेक्सच्या प्रवासातील महत्वाचे काही टप्पे:

१)     सेन्सेक्सची सुरुवात वर्ष १९७९-१०० अंक

२)     वर्ष १९९२ मसली सेन्सेक्सने ४५०० अंकांचा टप्पा पार केला, येथे हर्षद मेहताचा घोटाळा उघडकीला आला व अल्पावधीतच तो १५०० अंकांपर्यंत खाली आला पण त्याच वर्षी तो परत २५०० पर्यंत वाढत गेला. बाजारातील हि मोठी तेजी व मंदी.

३)     वर्ष २००० सेन्सेक्सने ६३०० अंकांचा टप्पा पार केला, येथे जागतिक स्तरावर आयटी बबल फुटला व अल्पावधीतच तो २१०० अंकांपर्यंत खाली आला. बाजारातील हि दुसरी मोठी तेजी व मंदी.

४)     वर्ष २००० ते जानेवारी २००८ पर्यंत सेन्सेक्सने २१०० ते २१००० अंक हा टप्पा पार करत गुंतवणूकदारांना फक्त ७/८ वर्षातच १० पट परतावा दिला. याला अर्थात मोठे कारण होते ते म्हणजे FII (परकीय संस्थात्मिक गुंतवणुकदार) ची भारतीय शेअर बाजारातील मोठा सहभाग. २००८ साली अमेरिकेतील सब-प्राइम घोटाळाबाहेर पडला, यामध्ये लेहमन ब्रदर्स सारखी १५० वर्षे जुनी अर्थसंस्थासुद्धा दिवाळखोरीत निघाली,अनेक बँका अडचणीत आल्या, याचा परिणाम जगातील सर्वच शेअर बाजारावर झाला व आपल्याकडील FII (परकीय संस्थात्मिक गुंतवणुकदार) यांनी भारतीय शेअर बाजारातील गुंतवणूक काढून घेण्यास सुरुवात केली याचा परिणाम स्वरूप मार्च २००९ मध्ये सेन्सेक्सची ७६०० अनाकांपर्यंत घसरण झाली. बाजारातील हि तिसरी मोठी तेजी व मंदी.

५)     वर्ष २००९ मध्ये एप्रिल महिन्यात अमेरिकन सरकारने बँकांना मोठ्या प्रमाणावर बेलआउट  पॅकेज दिले तसेच भारतात श्री. मनमोहनसिंग यांचे नेतृत्वाखालील स्थिर सरकार आले याचा सकारात्मक परिणाम होऊन वर्ष २००९ अखेरपर्यंत बाजाराने १८००० अंकांचा टप्पा परत एकदा पार केला.

६)     यानंतर वर्ष २०१० ते २०१३ या कालखंडात संपूर्ण जगातच एकूण मंदीचे वातावरण होते याला जोड मिळाली ती आपल्या देशातील राजकीय परिस्थितीची, यामुळे या काळात सेन्सेक्स १५००० ते २१००० या दरम्याने वर खाली होत होता.

७)     वर्ष २०१३-१४ मध्ये राजकीय परिस्थिती बदलली व बाजारात परत तेजीचा माहोल सुरु झाला व २०१६ मध्ये सेन्सेक्सने २९००० पेक्षा जास्तची उच्चतम पटली सर केली. याचवेळी जागतिक बाजारात कामोडीटीच्या किमतीनी नीचांक गाठला, क्रुडऑइलच्या किंमती तर २५ डॅालर प्रती बॅरल पर्यंत खाली उतरल्या,याला भर म्हणून चीनमध्ये मंदी आली, चीनची अर्थव्यवस्था प्रम्य्ख्याने एक्सपोर्टवर अवलंबून आहे व जागतिक बाजारात चीनी उत्पादनाना मागणी कमी झाली, एक्सपोर्टला आधार मिळावा म्हणून चीनने आपल्या चलनाचे अवमूल्यन केले,जागतिक बाजाराने हे निगेटिव्ह घेतले परिणाम स्वरूप सेन्सेक्स २०००० पर्यंत खाली आला.

८)     वर्ष २०१७ च्या अखेरीला बाजारात परत एकदा तेजी सुरु झाली व जानेवारी २०१८ अखेरीला सेन्सेक्सने ३६५०० ची उच्चतम पातळी पार केली याच वेळी भारत सरकारने बजेट २०१८ मध्ये LTCG कर सुरु केला आणि अमेरिकेतही बॉड यील्ड वाढले या दोन गोष्टींचा एकत्रित परिणाम म्हणून तो ३२५०० पर्यंत खाली आला व आज तो ३६५०० च्या आसपास आहे.

तर हा असा राहिला सेन्सेक्सचा प्रवास, पण एक गोष्ट तुमच्या लक्षात आली असेलच कि दीर्घ मुदतीत सेन्सेक्सचा आलेख चढतच राहिलेला असून, तेजी-मंदीच्या एका आवर्तनांनंतर आलेल्या पुढील तेजीत प्रत्येक वेळीच सेन्सेक्सने मागील उच्चांक मोडून एक नवीन उच्चांक सर केलेला आहे. आणि म्हणूनच प्रत्येकानेच शेअर बाजारात म्युचुअल फंडाच्या माध्यमातून संपत्ती निर्माण करण्यासाठी व गुंतवणुकीच्या इतर साधनांपेक्षा जास्त परतावा मिळावा म्हणून दीर्घ मुदतीत गुंतवणूक केलीच पाहिजे.